Tĩnh Gia là huyện cực nam của tỉnh Thanh Hoá, phía nam giáp tỉnh Nghệ An, phía đông giáp biển, phía bắc giáp huyện Quảng Xương, phía tây giáp huyện Nông Cống và huyện Như Thanh. Vừa có biển, vừa có núi rừng cùng nhiều danh thắng, huyện Tĩnh Gia có nhiều lợi thế phát triển kinh tế tương đối toàn diện, đặc biệt là phát triển du lịch, công nghiệp và thuỷ, hải sản.
Phát huy những tiềm năng sẵn có
Với tiềm năng biển, đất rừng, trong những năm qua, kinh tế huyện Tĩnh Gia đã có bước phát triển vượt bậc với tốc độ tăng trưởng GDP cao (11% trong năm 2002) và tương đối toàn diện. Có được thành công ấy là do huyện Tĩnh Gia đã thực hiện thành công chủ trương chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và nuôi trồng thuỷ sản. Theo đó, cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, tỷ trọng nông - lâm - ngư nghiệp giảm từ 53,75% trước đây xuống còn 41,5% (năm 2002), tỷ trọng công nghiệp - xây dựng tăng từ 18,6% lên 24,5% (năm 2002).
Sản xuất nông nghiệp có bước phát triển khá. Các loại cây lương thực và công nghiệp tăng nhanh cả về diện tích lẫn năng suất. Trong đó, năng suất lúa năm 2002 đạt 40,5 tạ/ha. Ðặc biệt, diện tích cây lạc - cây chủ lực trong sản xuất hàng hoá xuất khẩu - tăng rất nhanh do toàn huyện tập trung thực hiện chiến lược mở rộng diện tích lạc thu, thu đông bằng phương pháp phủ nylon. Nhờ đó, diện tích cây lạc năm 2002 đạt 5.219 ha, tăng 71% so với năm 2000; năng suất bình quân năm 2000 đạt 21,3 tạ/ha, tăng 63% so với năng suất bình quân 3 năm (1997 - 1999).
Chăn nuôi cũng phát triển mạnh nhờ triển khai chương trình sind hoá đàn bò, đưa giống lợn nạc ngoại vào chăn nuôi. Hiện nay, tổng số đàn trâu, bò của toàn huyện là 34.000 con, đàn lợn 85.000 con. Năm 2003, thực hiện chương trình phát triển 300 lợn nái ngoại và đưa giống bò sữa vào chăn nuôi, giá trị sản xuất ngành chăn nuôi huyện Tĩnh Gia ngày càng cao hơn.
Bờ biển dài 42 km với 3 cửa lạch và hệ thống sông ngòi khá dày đặc, bãi triều rộng lớn đã tạo nên thế mạnh để Tĩnh Gia phát triển thuỷ, hải sản. Do vậy, trong những năm gần đầy, kinh tế biển có chuyển biến rõ rệt và thu được kết quả quan trọng cả trong khai thác, nuôi trồng, chế biến và dịch vụ hậu cần nghề biển. Phương tiện khai thác phát triển theo hướng nâng cao công suất tàu thuyền để khai thác cả vùng lộng, vùng trung và vùng khơi xa. Hiện nay, toàn huyện có 270 tàu thuyền công suất 45CV trở lên, tăng hơn 100 chiếc so với năm 2001. Nhờ đó, tổng sản lượng khai thác trong năm 2002 đạt 9.500 tấn, tăng 1.000 tấn so với năm 2001.
Nuôi trồng thuỷ sản phát triển mạnh. Hầu hết diện tích các vùng triều, bãi bồi đều được đưa vào nuôi trồng thuỷ sản với tổng diện tích 1.200 ha, trong đó có 800 ha nuôi quảng canh cải tiến và trên 100 ha nuôi công nghiệp. Sản lượng nuôi trồng thuỷ sản hàng năm ước đạt trên 1.000 tấn. Tốc độ tăng trưởng toàn ngành thuỷ sản tăng 6,85% trong giai đoạn 1996 - 2002, đưa tỷ trọng ngành này tăng mạnh trong tổng cơ cấu kinh tế (từ 12,32% năm 1995 lên 14,33% năm 2001). Ðể đẩy mạnh tốc độ phát triển ngành thuỷ sản, đồng thời khai thác triệt để tiềm năng kinh tế biển, hiện nay, huyện đã bắt đầu đưa vùng cát ven biển vào khai thác để nuôi tôm công nghiệp trên cát.
Sản xuất tiểu thủ công nghiệp được duy trì, ngành nghề được mở rộng, chất lượng sản phẩm từng bước được nâng lên. Một số ngành nghề có tiềm năng, lợi thế được khuyến khích phát triển, hoạt động có hiệu quả như đóng sửa tàu thuyền sản xuất vật liệu xây dựng, cơ khí dân dụng, đồ mộc, chế biến thuỷ, hải sản. Tổng giá trị sản xuất tiểu thủ công nghiệp năm 2002 ước đạt 29,5 tỷ đồng, tăng 3,9 tỷ đồng so với năm 2001. Tỷ trọng công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp tăng từ 8,17% (năm 1996) lên 24,5% (năm 2002). Trong những năm tới, mức tăng trưởng và tỷ trọng ngành công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp sẽ còn cao hơn khi Khu công nghiệp - đô thị mới Nghi Sơn đi vào hoạt động và các Nhà máy xi măng Nghi Sơn, Liên hiệp Nhà máy lọc hoá dầu Nghi Sơn và nhiều nhà máy chế biến nông hải sản khác sẽ được xây dựng.
Dịch vụ - thương mại có bước chuyển biến mạnh mẽ. Hoạt động thương mại - dịch vụ phát triển tương đối đa dạng ở tất cả các thành phần kinh tế và trên khắp các vùng, miền trong huyện, đáp ứng tốt hơn nhu cầu sản xuất và đời sống nhân dân. Hệ thống chợ cũng góp một phần không nhỏ trong sự tăng trưởng ngành thương mại - dịch vụ, trong đó có những chợ nổi tiếng như: chợ Chào, chợ Kho, chợ Chìa, chợ Còng, chợ Du Xuyên,...
Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được tăng cường. Hệ thống giao thông được chú trọng phát triển. Một số các trục giao thông liên xã được nâng cấp, cứng hoá. Hệ thống thuỷ lợi Yên Mỹ, bao gồm đập chính, kênh chính được nâng cấp, kiên cố hoá. Hầu hết các hồ đập nhỏ được nâng cấp đảm bảo 75% diện tích canh tác chủ động nước tưới. Hệ thống điện lưới được xây dựng đến 34/34 xã, thị trấn với 93,6% số hộ được dùng điện. Hệ thống bưu chính - viễn thông phát triển nhanh, đã có 24/34 xã có trung tâm bưu điện - văn hoá xã, tỷ lệ sử dụng điện thoại đạt 2,2 máy/100 dân.
Cơ sở vật chất của các ngành y tế, giáo dục, văn hoá, truyền thanh - truyền hình được tăng cường đáng kể. 100% số trạm xá được mái bằng hoá, ngói hoá, trung tâm y tế huyện được đầu tư nâng cấp và xây dựng mới với tổng kinh phí hàng chục tỷ đồng.
Văn hoá - xã hội thu được nhiều kết quả đáng mừng
Hoà nhịp cùng với sự đi lên của các ngành kinh tế, văn hoá - xã hội huyện Tĩnh Gia cũng đạt được những kết quả đáng mừng. Ðời sống nhân dân được cải thiện rõ rệt, diện mạo nông thôn ngày càng khởi sắc. Theo đó, Tĩnh Gia luôn chú trọng kết hợp vốn đầu tư của Nhà nước với công tác xã hội hoá để đảm bảo cho sự phát triển của ngành giáo dục - đào tạo, văn hoá, y tế, thể dục thể thao, chăm sóc và bảo vệ bà mẹ trẻ em.
Ðến nay, đài truyền thanh, truyền hình được lắp đặt hệ thống thu phát với công suất lớn, đồng thời phát triển thêm 1 số trạm thu phát lại ở những địa phương vùng sâu vùng xa. Ðề án phát triển mạng lưới truyền thanh cơ sở đang được tích cực triển khai, phấn đấu đến cuối năm 2003, 15 xã xây dựng được trạm truyền thanh. Với Tĩnh Gia, đạt được kết quả này là sự nỗ lực rất lớn của nhân dân địa phương và có sự quan tâm đặc biệt của các bộ, ngành Trung ương, Tỉnh uỷ, Uỷ ban nhân dân tỉnh Thanh Hoá và các tổ chức quốc tế.
Hệ thống giáo dục - đào tạo tương đối hoàn chỉnh từ bậc mầm non đến bậc trung học phổ thông với các loại hình công lập và bán công. Toàn huyện hiện có 3 trường phổ thông trung học, 1 trường trung học bán công, một trung tâm giáo dục thường xuyên và dạy nghề có đủ khả năng thu hút trên 70% số học sinh tốt nghiệp phổ thông cơ sở. Hệ thống các trường học được tầng hoá và ngói hoá với tốc độ nhanh. Trong hai năm 2001 - 2002, toàn huyện đã xây mới 27 trường cao tầng ở 25 xã, thị trấn. Quy mô các cấp học, ngành học ổn định, chất lượng giáo dục toàn diện từng bước được nâng lên. Tỷ lệ học sinh lên lớp và tốt nghiệp các cấp học đạt 96%/năm trở lên. Tỷ lệ học sinh đỗ đại học, cao đẳng và trung cấp đạt 21 - 25%/năm. Huyện đã hoàn thành sớm công tác phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi và đang phấn đấu hoàn thành phổ cập trung học cơ sở.
Mạng lưới y tế được củng cố và tăng cường về cơ sở vật chất, đội ngũ thầy thuốc từ cấp huyện đến cơ sở. Các xã, thị trấn đều có y, bác sỹ, qua đó đã triển khai thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân (1.000 dân có một bác sĩ).
Bên cạnh đó, Tĩnh Gia cũng chú trọng đẩy mạnh công tác xoá đói giảm nghèo, giải quyết việc làm cho người lao động, quan tâm đến vùng xa và những vùng còn nhiều khó khăn. Thực hiện tốt phong trào đền ơn đáp nghĩa, chăm lo các đối tượng chính sách, các Bà mẹ Việt Nam Anh hùng (toàn huyện có 99 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng), người có công với cách mạng. Cuộc vận động xây dựng quỹ đền ơn đáp nghĩa đã thu được gần 1 tỷ đồng. Toàn huyện xây dựng được 120 nhà tình nghĩa, tặng 2.500 sổ tiết kiệm cho các gia đình chính sách; giải quyết việc làm cho 2.500 - 3.000 lao động; hạ tỷ lệ hộ đói nghèo xuống còn 14% (theo chuẩn mới), giảm hơn 10% so năm 2000. Do làm tốt chính sách lao động, thương binh, xã hội, huyện Tĩnh Gia đã được Ðảng, Nhà nước tặng một Huân chương Lao động hạng Nhất, 2 Huân chương Lao động hạng Hai, 1 Huân chương Lao động hạng Ba. Không những thế, huyện Tĩnh Gia còn được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang (năm 1976), 12 xã được tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang, 6 người được phong tặng anh hùng lực lượng vũ trang; ngoài ra còn một số đơn vị khác như: Trạm biên phòng Nghi Sơn, Dân quân Thanh Thuỷ, Bộ đội Ðảo Mê cũng được tặng thưởng danh hiệu cao quý đó.
Ðịnh hướng phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2010
Những kết quả đạt được trên các mặt kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh những năm qua là kết quả của quá trình nỗ lực phấn đấu không ngừng của Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân trong huyện, đã và đang tạo ra thế và lực mới để Tĩnh Gia tiếp tục phát triển, đi lên. Tuy nhiên kết quả đó chỉ là những thành công bước đầu, chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của huyện. Ðể phát triển nhanh và bền vững, Ðảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Tĩnh Gia đã xác định: Phát huy tiềm năng, thế mạnh, động viên tối đa các nguồn lực xã hội, phấn đấu tăng trưởng kinh tế cao và bền vững; tập trung đầu tư phát triển các ngành, lĩnh vực kinh tế mũi nhọn, có lợi thế so sánh; giải quyết các vấn đề xã hội bức xúc, ngăn chặn và đẩy lùi các tệ nạn xã hội; không ngừng nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân; đảm bảo ổn định chính trị; tăng cường công tác quốc phòng an ninh - trật tự an toàn xã hội.
Ðể đạt được những chỉ tiêu đã đề ra, huyện Tĩnh Gia đã đề ra giải pháp, trong đó tập trung chủ yếu vào những giải pháp chính như:
1) Tiếp tục thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá nhằm khai thác tốt tiềm năng, lợi thế đảm bảo sự phát triển nhanh, toàn diện và bền vững.
2) Chú trọng đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế.
3) Chăm lo phát triển và nâng cao chất lượng các lĩnh vực văn hoá - xã hội, vì mục tiêu con người và phát triển nguồn lực.
4) Kiện toàn, củng cố, nâng cao hiệu lực hiệu quả quản lý nhà nước của các cấp chính quyền.
5) Tiếp tục thực hiện phương châm: phát triển toàn diện, tập trung vào những khâu đột phá; khơi dậy và phát huy nội lực bằng sự đoàn kết nhất trí cao, sự đồng thuận trong xã hội vì sự nghiệp phát triển của huyện.
Trên nền tảng của những thành quả đã đạt được trong những năm vừa qua, cùng với sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh Thanh Hoá, những nỗ lực của huyện sẽ là nguồn động lực thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển ngành nghề tiểu thủ công nghiệp, kinh tế du lịch, khai thác - nuôi trồng và chế biến thuỷ sản, nâng cao dân trí phát triển nguồn nhân lực ngang tầm với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ mới. Vì đây là những lĩnh vực có tiềm năng, lợi thế, vừa đáp ứng các nhu cầu phát triển trước mắt của Khu công nghiệp Nghi Sơn, vừa là tiền đề thúc đẩy kinh tế huyện phát triển nhanh, mạnh và bền vững trong những năm tới.
Chính phủ đã phê duyệt định hướng quy hoạch Khu công nghiệp Nam Thanh - Bắc Nghệ (Quyết định số 847/TTg ngày 10-10-1997) với quy mô 1.400 ha trên địa bàn huyện Tĩnh Gia. Ðồng thời, Uỷ ban nhân dân tỉnh Thanh Hoá cũng xác định Tĩnh Gia là một trong bốn vùng động lực lớn của tỉnh.
Tiếp đó, Thủ tướng Chính phủ cũng ban hành Quyết định số 604/QÐ-TTg về việc phê duyệt quy hoạch tổng thể xây dựng đô thị mới Nghi Sơn đến năm 2020. Khu đô thị này có vị trí đặc biệt quan trọng, tác động sâu sắc đến sự phát triển kinh tế của huyện Tĩnh Gia, cũng như của tỉnh Thanh Hoá như: sự ra đời của Nhà máy xi măng Nghi Sơn, cảng cá Ðảo Mê - Lạch Bạng, cảng Thương mại Nghi Sơn, dự án Liên hiệp Nhà máy lọc hoá dầu Nghi Sơn,...
Tĩnh Gia qua các thời lịch sử
Huyện Tĩnh Gia có lịch sử lâu đời, thời thuộc Hán là phần đất phía đông nam huyện Cư Phong. Thời Tam Quốc là miền đất tương đương huyện Thường Lạc. Thời Tuỳ - Ðường là miền đất tương đương với huyện An Thuận. Thời Ðinh, Lê, Lý, giữ nguyên như thời Tuỳ - Ðường. Thời Trần - Hồ, huyện Tĩnh Gia bao gồm huyện Cổ Chiến và phía bắc huyện Tĩnh Gia ngày nay, sau đó thuộc huyện Kết Duyệt (hay Kết Thuế - gộp với Quảng Xương ngày nay). Thời thuộc Minh đổi tên thành huyện Cổ Bình. Thời Lê Quang Thuận đổi tên là huyện Ngọc Sơn thuộc phủ Tĩnh Gia (còn gọi là phủ Tĩnh Ninh). Phủ Tĩnh Gia, gồm cả Ngọc Sơn, Nông Cống và Quảng Xương. Thời Nguyễn vẫn giữ nguyên do phủ Tĩnh Gia kiêm lý.
Ðến đầu thế kỷ XX, các huyện Nông Cống và huyện Quảng Xương trực thuộc cấp tỉnh, tên huyện Ngọc Sơn không còn mà gọi là phủ Tĩnh Gia trực thuộc tỉnh Thanh Hoá. Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, đổi phủ thành huyện Tĩnh Gia với 34 xã và 1 thị trấn.
Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu đến năm 2010
(Chưa tính Khu công nghiệp - đô thị mới Nghi Sơn)
- GDP (giá cố định 1994): 609,7 - 800 tỷ đồng.
- Cơ cấu kinh tế: nông - lâm - ngư nghiệp: 46,32 - 33,75%; công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp: 18,53 - 28,75%; dịch vụ: 32,31 - 37,5%.
- Thu nhập bình quân đầu người: 2.675 - 3.150 nghìn đồng/năm (theo giá cố định năm 1994).
- Lương thực bình quân đầu người: 255 - 277 kg/năm.
- Số lao động có việc làm: 108.662 - 122.500 người.
- Số lao động được đào tạo: 18.926 - 21.700 người.
Tĩnh Gia - điểm đến mới của du khách
Sự kết hợp hài hòa giữa các cảnh quan biển, đảo, đồng bằng, trung du và miền núi đã tạo cho Tĩnh Gia thế mạnh phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là du lịch. Vì vậy, trong những năm qua, Uỷ ban nhân dân tỉnh Thanh Hoá chủ trương đưa Tĩnh Gia trở thành điểm du lịch mới của Việt Nam nói chung, Thanh Hoá nói riêng.
Ðến với Tĩnh Gia, du khách không thể không ghé thăm những địa danh nổi tiếng như: Hòn Bảng, Hòn Biện Sơn, Hòn Mê, núi Ngọc Sơn, núi Am, núi Thề Nguyền, hồ Yên Mỹ, động Trúc Lâm, nhà thờ Bùi Thị Xuân, di tích kiến trúc núi đá nghệ thuật thờ Quận công Lê Ðình Châu, nhà thờ xứ Ba Làng xây dựng năm 1893, đền thờ Lương Chí thờ Ðào Duy Từ,... Tất cả tạo thành quần thể du lịch vô cùng độc đáo, là sự tổng hoà giữa những cảnh đẹp do thiên nhiên ban tặng cùng các truyền thuyết, dấu tích lịch sử.
Bên cạnh đó, Tính Gia còn có hệ thống giao thông thuận lợi với 40 km đường quốc lộ 1A chạy qua huyện theo chiều dài Bắc - Nam; tuyến đường sắt Bắc - Nam và hệ thống tỉnh lộ nối liền với các huyện và tỉnh bạn; đặc biệt, 3 cửa Lạch với cảng Nghi Sơn, tuyến đường nối cảng Nghi Sơn với đường Hồ Chí Minh cùng hệ thống sông cũng là một thế mạnh để Tĩnh Gia phát triển du lịch.
Ðịa chỉ liên hệ:
Uỷ ban nhân dân huyện Tĩnh Gia
Chủ tịch: Lê Minh Thông
Ðiện thoại: 037. 861175 - 0913.293749