Lễ hội Thành Hoàng Làng Lê năm 2023
Ngày 05/02/2023 (Tức ngày 15 tháng Giêng năm Quý Mão) Làng Lê, tổ dân phố Vinh Tiến, phường Hải Hòa, thị xã Nghi Sơn long trọng chức Lễ hội Thành Hoàng Làng Lê (nơi thờ bà Lê Thị Lự) di tích lịch sử - văn hóa cấp tỉnh.
Đền làng Lê, nơi thờ bà Lê Thị Lự, hiệu là Khánh Duyên, bà là công chúa hiển linh được Nhân dân làng Lê thờ phụng. Bà Lê Thị Lự quê ở huyện Quỳnh Đôi, tổng Hoàng Mai (nay là thôn Nghĩa Lý, xã Phú Nghĩa, thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An) là cháu đời thứ 7 của Lam quốc công Lê Trừ (anh trai thứ 2 của vua Lê Thái Tổ), thân phụ bà là ông Lê Duy Cần, cháu đời thứ 4 của Lê Trừ, còn thân mẫu là bà Thái Thị Khóa. Ông bà sinh được 3 người con trai và 2 người con gái, bà Lê Thị Lự là người con gái thứ 2. Tương truyền vào năm 1578: Bà đã đưa con cháu di cư từ Nghệ An về thôn Bạng Giáp, tổng Vân Trai khai canh lập ấp, lập nên làng Lê Xá (nay là Làng Lê, thuộc tổ dân phố Vinh Tiến, phường Hải Hòa, thị xã Nghi Sơn). Bà nổi tiếng là một người vợ đảm đang, trinh thục. Chồng bà được cử sang Bắc Quốc làm quan Chánh Sứ đại thần và không may bị mất bên đó, được tin báo về bà đã tuẫn tiết theo chồng.
Sau khi mất, bà rất linh ứng, thường giúp đỡ, phù hộ, che chở cho Nhân dân trong làng sống yên ổn làm ăn, mùa màng tươi tốt, tai qua nạn khỏi nên được Nhân dân tôn làm Thành Hoàng Làng, lập đền thờ và tổ chức lễ hội hàng năm. Trải qua các đời tiên tổ, bà được các triều đại vua 3 lần phong sắc, tôn phong mỹ hiệu là “Đại quận Nhu Thuận, địch Huệ, Phù Hữu hiển linh diên huống từ nhân, Quỳnh Hoa Trước Tích, Thụy Khánh công chúa, Trai Tĩnh Trang Huy, Dược Bảo Trung Hưng, Thượng Đẳng Thần”. Nghĩa là: “Vị thượng đẳng, thần là công chúa Thụy Khánh, đức tính Thùy mỵ, thầm lặng nết na, trang nghiêm tốt đẹp, làm gương, là vị thần có công bảo vệ nền trung hưng nước nhà”.
Trải qua thời gian và những biến cố của lịch sử đền đã xuống cấp. Đến năm 2009, Đền làng Lê đã được đầu tư, tôn tạo lại khang trang. Năm 2012, Đền thờ được UBND tỉnh Thanh Hóa công nhận là di tích lịch sử - văn hoá cấp tỉnh, qua đó đã đáp ứng được nguyện vọng về nhu cầu tín ngưỡng tâm linh của người dân trong vùng.
Lễ hội được tổ chức năm nay gồm có 2 phần là: Rước kiệu và Lễ tế. Phần Lễ tế, đọc chúc đã ôn lại lịch sử, cuộc đời sự nghiệp của bà Lê Thị Lự người đã khai sinh, lập nên làng Lê ngày nay.
Lễ hội Thành Hoàng Lê được tổ chức trong những ngày đầu xuân Quý Mão 2023 là một hình thức sinh hoạt văn hóa - tâm linh đáp ứng nhu cầu tinh thần - tình cảm của đông đảo Nhân dân trong làng. Lễ hội còn là dịp để người dân bày tỏ lòng thành kính tưởng nhớ về người khai canh lập ấp, lập nên làng Lê ngày nay, đồng thời tiếp thêm nguồn sức mạnh để mỗi người dân trong làng tiếp tục hăng say lao động sản xuất xây dựng quê hương ngày một giàu đẹp.
Sỹ Thành